Senat RP upamiętni kolejarzy walczących w szeregach Armii Krajowej uchwałą, która zostanie podjęta w 80. rocznicę zakończenia II wojny światowej. Inicjatorem upamiętnienia karsznickich bohaterów był prezydent Zduńskiej Woli Konrad Pokora.
W mieście uroczystości związane z tym wydarzeniem odbyły się 25 lutego 2025 roku przed pomnikiem Kazimierza Kałużewskiego i Juliusza Sylli w Karsznicach. Podczas spotkania członkowie Łódzkiego Zespołu Parlamentarnego przedstawili projekt „Uchwały upamiętniającej żołnierzy-kolejarzy walczących w czasie II wojny światowej, w 80. rocznicę jej zakończenia”.
Inicjatywa
– Rok temu przedstawiłem propozycję uhonorowania bohaterskich kolejarzy – podkreśla prezydent Zduńskiej Woli Konrad Pokora. – Było sporo czasu, by przekonać do tego parlamentarzystów i udało się. W najbliższych dniach uchwałę podejmie Senat. Oddajmy im cześć przed pomnikiem, a za parę dni w Senacie.
Egzekucja
Projekt uchwały zaprezentowali posłanki Małgorzata Niemczyk, Agnieszka Hanajczyk, Jolanta Zięba-Gzik oraz poseł Krzysztof Habura. Dokument podkreśla znaczenie akcji sabotażowych przeprowadzanych przez kolejarzy w czasie wojny:
„Walkę z hitlerowskim okupantem obrazuje także tragiczna historia zduńskowolskich kolejarzy węzła kolejowego w Karsznicach. Kolejarzy, członków Armii Krajowej, Juliusza Syllę wraz z kolegą Kazimierzem Kałużewskim, pseudonim Chińczyk, okupacyjne władze niemieckie skazały na karę śmierci. Sposób w jaki zginęli było to powieszenie za uszkodzenie kilkunastu parowozów. Wyrok wykonano 25 lutego 1944 roku podczas publicznej egzekucji przy torach kolejowych na terenie karsznickiej parowozowni. Działalność na węźle kolejowym w Karsznicach była działaniem spektakularnym, chociaż nieodosobnionym. Podobnie czynili kolejarze w Kutnie, Warszawie, Ostrowie Wielkopolskim, Krakowie, Lublinie i wielu innych miejscowościach w okupowanym kraju.”
Współczesna pamięć
We wczorajszych uroczystościach w Zduńskiej Woli wzięli udział mieszkańcy Karsznic – osiedla kolejarzy, przedstawiciele samorządów, instytucji i organizacji. Ponadto członkowie rodzin Juliusza Sylli i Kazimierza Kałużewskiego. Złożyli oni kwiaty przed pomnikiem tych, którzy zginęli na terenie zduńskowolskiej parowozowni.
Trochę historii
Kazimierz Kałużewski i Juliusz Sylla zostali aresztowani na przełomie 1942 i 1943 roku w wyniku fali zatrzymań działaczy podziemia. Historycy przypuszczają, że powodem wykonania na nich wyroku śmierci był kolejny akt sabotażu. Doraźny sąd niemiecki w Łodzi skazał ich na śmierć 7 lutego 1944 roku, zarzucając im sabotowanie składów wiozących zaopatrzenie i żołnierzy na front wschodni oraz zniszczenie 18 parowozów i uszkodzenie ponad 30.
Jak wspomniano egzekucja odbyła się 25 lutego 1944 roku na placu przy parowozowni w Karsznicach. Niemcy zgromadzili na niej mieszkańców osiedla, pracowników parowozowni i okolicznych wiosek. Przed wykonaniem wyroku jeden z prowadzących egzekucję ostrzegł zgromadzonych, że taki sam los spotka każdego, kto „działa na szkodę państwa niemieckiego”. Kazimierz Kałużewski zdążył jedynie krzyknąć „Rodacy giniemy…”, zanim zawisł na szubienicy.
Ich rodziny
Represje objęły także rodziny aresztowanych. Od 6 lutego do 17 kwietnia 1943 roku przeprowadzono akcję wysiedleń i aresztowań. Krewnych 22 zatrzymanych, głównie żony z dziećmi, osadzono w więzieniach i obozach koncentracyjnych lub wywiezieni na przymusowe roboty. W trakcie próby aresztowania Emilia Miłkowska, żona Mariana i matka Kazimierza Miłkowskiego, popełniła samobójstwo, wyskakując z okna. Marię Kałużewską, żonę Kazimierza „Chińczyka”, po brutalnych przesłuchaniach przez gestapo deportowano do Auschwitz, gdzie zmarła.
W uznaniu ich poświęcenia, Gminna Rada Narodowa Gminy Zduńska Wola już w 1945 roku podjęła uchwałę o zbiórce funduszy na budowę pomnika Kazimierza Kałużewskiego i Juliusza Sylli. Pomnik stanął na placu Zwycięstwa w Karsznicach. Kolejne pomniki odsłonięto w 1968 roku na miejscu egzekucji oraz w 1979 roku w Parowozowni. Ich imiona nadano również ulicom i Zespołowi Szkół w Karsznicach. Groby obu zamordowanych kolejarzy znajdują się na starym cmentarzu w Zduńskiej Woli.
Źródło: UM Zduńska Wola
Zdjęcia: Tamże
Dodaj komentarz